De in 1963 in Brugge geboren Stefaan Van Gool begon zijn medische loopbaan in 1981 met een studie geneeskunde aan de KU in Leuven. Hoewel hij toen al opviel als een leergierige student, kon niemand op dat moment nog bevroeden dat hij zou uitgroeien tot een van de meest vooraanstaande oncologen en kankeronderzoekers van Europa.
Na zijn studie besloot hij zich te verdiepen in anergie-inductie. “Dus eigenlijk: hoe kun je ervoor zorgen dat immuuncellen niet reageren.” Een belangrijk thema, vooral bij orgaantransplantaties waarbij de natuurlijke reactie van het immuunsysteem is om de lichaamsvreemde stof (het donororgaan) aan te vallen.
Terwijl hij met dit onderzoek bezig was, werd bij Stefaan Van Gool een zaadje geplant dat een doorbraak zou betekenen bij de behandeling van kanker. “Bij dat onderzoek zijn wilde ideeën ontstaan. Vragen als: kunnen we het immuunsysteem gaan gebruiken bij een tumor die we niet kunnen genezen.”
Terug in Leuven, waar hij inmiddels als kinderoncoloog werkte, besloot hij die vragen verder te onderzoeken. Hij begon rond 1998 met experimenten. “Experimenten waarbij we cellen namen van de tumor van de patiënt. Vervolgens stimuleerde ik immuuncellen van de patiënt met de dendritische cellen van de patiënt. En die gestimuleerde immuuncellen moesten dan die tumorcellen van die patiënt doden in mijn labo. En dat deden ze.”
Revolutionair nieuwe behandelmethode
Vanaf dat moment ging het snel. Van Gool ging samenwerken met andere vooraanstaande artsen, zoals PD Dr. Med. Joachim Kühl (hij was toen de toonaangevende kinderneuro-oncoloog van Duitsland) en Prof. Dr. Med. Eckhart Kämpgen, een dermatoloog die dendritische cellen inzette om melanomen te behandelen. Samen vertaalden ze zijn bevindingen naar een nieuwe kankerbehandeling: immunotherapie. Voor zijn pionierswerk kreeg Van Gool de expliciete steun van Prof Ralph Steinman, ontdekker van de dendritische cel, en Nobelprijswinnaar Geneeskunde in 2011.
Immunotherapie, waarbij het natuurlijke afweersysteem van de patiënt wordt ingezet om kanker te bestrijden, levert niet alleen positieve uitkomsten op, maar heeft ook veel minder bijwerkingen dan bestraling of chemotherapie.
Door out-of-the-box te denken, en de inzichten van zijn PhD-onderzoek om te draaien, is Stefaan Van Gool er niet alleen in geslaagd een nieuwe behandelmethode te ontwikkelen, maar vooral ook om hoop te bieden aan kankerpatiënten. Voor hem is dit erg belangrijk, want hij staat bekend als bijzonder empathisch arts. Iemand die niet alleen de kwaal bestrijdt, maar ook emotionele steun biedt.
Hij slaat bruggen tussen wetenschappelijke disciplines én tussen mensen. Zijn inzet voor het welzijn van zijn patiënten is onwrikbaar en vormt de kern van zijn missie als medisch professional. Dat levert waardering op, maar ook de broodnodige financiële steun.
In het Immun-Onkologisches Zentrum Köln (IOZK) werkt hij inmiddels op geïndividualiseerde multimodele immuuntherapie, dat een essentieel onderdeel is van gecombineerde behandelingen als strategie tegen kanker. Van Gool legt uit dat dit een persoonsgerichte aanpak is waarbij in verschillende fases verschillende behandelingen worden toegepast, toegesneden op de individuele patiënt: “Eerst werken we tegen de kanker. Daarna bouwen we de immunologische bescherming tegen de kanker op. Tenslotte moeten we behandelingen geven om te voorkomen dat de kankercellen ontsnappen aan de immunologische bescherming.”
Hoeveel doorbraken Stefaan Van Gool ook heeft gehad, het is hem nog niet voldoende. Zijn motto is dan ook ‘je moet niet lui zijn, je moet proactief zijn’. En proactief is hij. Hij heeft al ongeveer 170 wetenschappelijke artikelen op zijn naam, en in de komende jaren verwacht hij er nog meer te publiceren. “Ik heb mijn erfenis op dit moment in hele mooie publicaties gelegd. Het concept bestaat. Het functioneert. Maar als ik de gezondheid heb om verder te werken, wil ik de komende jaren nog met een aantal nieuwe toepassingen komen.”
Die nieuwe toepassingen zijn, zo laat hij doorschemeren, geen variaties op een thema, maar mogelijk nieuwe doorbraken. “We hebben écht nieuwe ideeën, bijvoorbeeld over adoptieve immuuntherapie tegen kanker.”
Een reus in de oncologie
Al met al is Stefaan Van Gool nog lang niet toe aan het pensioen. Hij blijft onvermoeibaar strijden tegen kanker. Zijn voortdurende streven naar vooruitgang laat een blijvende indruk achter en heeft een diepgaande impact op het leven van ontelbare mensen wereldwijd.
Zijn werk, maar vooral zijn passie en drive vormen een bron van inspiratie voor nieuwe generaties kankeronderzoekers, die nog lang op zijn werk kunnen voortborduren. Daardoor kunnen we er zeker van zijn dat de wetenschappelijke bijdrage van Van Gool nog vele decennia voelbaar zal zijn.